ΜΑΡΜΑΡΙΝΑ ΕΘΙΜΑ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟΥ

             

Στον Παλιό Μαρμαρά γιόρταζαν με ξεχωριστή λαμπρότητα το δωδεκαήμερο δηλ. τα Χριστούγεννα ,την Πρωτοχρονιά και τα Θεοφάνεια.

Πριν ξημερώσουν τα Χριστούγεννα οι νοικοκυρές έπρεπε να κάνουν τη μεγαλύτερη καθαριότητα του σπιτιού τους .
Σκούπιζαν, σφουγγάριζαν όλο το σπίτι και άσπριζαν. Ο νεογέννητος Χριστός έπρεπε να μπει σε σπίτια πολύ καθαρά. Εκτός από τα σπίτια έπρεπε να είναι καθαρές και οι αυλές .
Επίσης καθαρή έπρεπε να είναι και όλη η οικογένεια ,ο παππούς ,η γιαγιά ο μπαμπάς ,η μαμά και τα παιδιά. Γι΄ αυτό την προηγούμενη μέρα η μαμά έπρεπε να ζεστάνει νερό στο καζάνι και για το λούσιμο έριχνε μέσα δαφνόφυλλα για να μοσχομυρίζουν τα άτομα που θα πήγαιναν στην εκκλησία και να λάμπουν τα μαλλιά .Για το σαπούνισμα είχαν δικό τους σαπούνι που το έφτιαχναν μόνοι τους από τα περισσεύματα του λαδιού. Μπάνιο έκαναν μέσα στις τενεκεδένιες σκάφες .
Η μητέρα έπρεπε μέχρι την Παραμονή των Χριστουγέννων να έχει πλύνει ,να έχει κολλαρίσει και να έχει στρώσει όλα τα τραπεζομάντιλα και τα πετσετάκια καθαρά και λουλακιασμένα.

Εκτός από την καθαριότητα φρόντιζαν και για τα γλυκά. Έπρεπε να έχει έτοιμα τους κουραμπιέδες και τα γλυκάδια. Πολύ αργότερα έφτιαχναν και τα φοινίκια ,τα σημερινά μελομακάρονα. Άνοιγαν ένα μικρό φύλλο και μέσα έβαζαν καρύδι ,ζάχαρη ,κανέλα και γαρίφαλα καλά κοπανισμένα .Μετά έκλειναν το πιτάκι , το έψηναν στο φούρνο και μετά το ¨μέλωναν¨ με σιρόπι. Από πάνω το πασπάλιζαν με καρύδι ,ζάχαρη και κανέλα. Επίσης έφτιαχναν και τα αμυγδαλωτά γλυκά ,που είναι πολύ εύγευστα.

Την παραμονή η μητέρα ετοίμαζε και το φαγητό των Χριστουγέννων. Αυτό ήταν κοτόπουλο ή κρέας που ονομαζόταν ¨σιγούς¨, δηλ. σούπα .Έπρεπε λοιπόν το φαγητό να είναι ελαφρύ ,γιατί είχε προηγηθεί η νηστεία του σαραντάμερου που άρχιζε από την επόμενη μέρα του Αγίου Φιλίππου. Μ’ αυτό το ελαφρύ φαγητό προστάτευαν το στομάχι τους .

Για την ώρα του εκκλησιασμού, το πρωί των Χριστουγέννων, η μητέρα είχε έτοιμα όλα τα ρούχα της οικογένειας ,κάλτσες ,μαντήλια ,φόρεμα και επανωφόρι. Φρόντιζαν για κείνη τη μέρα τα ρούχα τους να είναι καινούρια.

Το πρωί της γιορτής , αυτός που πήγαινε για να χτυπήσει την καμπάνα, περνούσε από κάθε σπίτι και χτυπούσε τις πόρτες .Στον Παλιό Μαρμαρά υπήρχαν πέντε ενορίες δηλ. πέντε εκκλησίες και ο κάθε νεωκόρος είχε τη δική του γειτονιά .Επειδή ήταν σκοτεινά και οι λάμπες στο σπίτι ήταν λίγες ,ήξερε ο καθένας που ήταν τα ρούχα του.

Όλη η οικογένεια τα Χριστούγεννα κοινωνούσε .Γι’ αυτό τα μικρά παιδιά ζητούσαν συγγνώμη από τους μεγαλύτερους ,έκανε μετάνοια και φιλούσε το χέρι τους. Μετά πήγαιναν στην εκκλησία ,παρακολουθούσαν τη λειτουργία ,κοινωνούσαν και επέστρεφαν στο σπίτι. Τότε έλεγαν όλοι μαζί τα ¨Χριστούγεννα¨ δηλ. τα κάλαντα .Ύστερα έτρωγαν τη σούπα.


Μετά το φαγητό τα παιδιά έπαιρναν τα καλαθάκια και πήγαιναν στους συγγενείς και στους γείτονες για να πουν τα ¨Χριστούγεννα¨. Αυτοί τους έδιναν κουραμπιέδες ,καρύδια και μήλα .

Σε κάποιον που γιόρταζε δεν πήγαινε όλη η οικογένεια ,αλλά μόνο οι μεγαλύτεροι και κυρίως οι άντρες. Η μητέρα έπρεπε να είναι σπίτι με τα παιδιά γιατί τέτοια χρονιάρα μέρα κάποιος μπορούσε να περάσει από το σπίτι για να τον κεράσει το ¨μαντζούνι¨. Αυτό το ποτό το έφτιαχναν από βύσσινα που τα είχαν αφήσει το καλοκαίρι στον ήλιο με κανέλα και ζάχαρη .Στο χυμό από τα βύσσινα πρόσθεταν ούζο ή κονιάκ .

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς ετοίμαζαν την βασιλόπιτα .Αυτή γινόταν με φύλλα .Η νοικοκυρά άνοιγε 14ή 15 φύλλα και τα έβαζαν στο ταψί .Ανάμεσα στα φύλλα υπήρχε γέμιση από καρύδι ,ζάχαρη ,κανέλα και γαρύφαλλο. Όταν τελείωνε η πίτα την στόλιζαν με ασπρισμένα αμύγδαλα .Έφτιαχναν λουλούδια ,έγραφαν την χρονολογία πολλές φορές ,ανάλογα με τη φαντασία της κάθε νοικοκυράς .Γύρω γύρω με ένα καθαρό ψαλίδι την ψαλίδιζε για να γίνει πιο όμορφη.

Εκείνα τα χρόνια δεν περίμεναν μέχρι αργά το βράδυ για να κόψουν την πίτα .Την έκοβαν λίγο νωρίς ,γιατί μέχρι τις δώδεκα η ώρα που άλλαζε ο χρόνος ,πώς να περνούσε η ώρα ,όλοι νύσταζαν παρόλο που λέγανε ιστορίες και παραμύθια .Κάτω από το φύλλο έβαζαν τον «παρά»το σημερινό νόμισμα Για το κόψιμο της πίτας γινόταν ολόκληρη ιεροτελεστία. Την πίτα την έκοβε ο αρχηγός της οικογένειας ,ο παππούς ή ο πατέρας αφού θύμιαζε πρώτα σταυρωτά .Πριν την κόψει την γυρνούσε τρεις φορές .Πάνω στην πίτα έβαζαν παλιά και τώρα λεφτά ,ρόδι ,φρούτα για να είναι πάντα το σπίτι γεμάτο.Βάζουν και χρυσαφικά ,δαχτυλίδια και καδένες.

Αφού κόψει την πίτα ,το πρώτο κομμάτι (πρώτη μοίρα )ο αρχηγός της οικογένειας θα το αφιερώσει στον Άγιο Βασίλειο. Τα υπόλοιπα τα μοιράζει στα μέλη της οικογένειας .Αυτός που θα κερδίσει το φλουρί θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς και του εύχονται να είναι καλότυχος.

Όπως και τώρα έτσι γιόρταζαν και στον Παλιό Μαρμαρά τα Θεοφάνια Μετά την εκκλησία ο παπάς με τα εξαπτέρυγα με τις εικόνες ,με το σταυρό ,με το βασιλικό στο χέρι κατέβαιναν όλοι κάτω στην παραλία .Ο παπάς έριχνε το σταυρό και τα παιδιά έπεφταν στη θάλασσα για να τον πιάσουν. Όταν επέστρεφαν στην εκκλησία ψέλνανε τα κάλαντα. (Πριν λίγα χρόνια γινόταν αυτό και στο Ν.Μαρμαρά. Μετά τον αγιασμό των υδάτων ο πολιτιστικός σύλλογος έλεγε στον συγκεντρωμένο κόσμο τα κάλαντα και κατόπιν πήγαιναν στην εκκλησία.)

Ύστερα έπαιρνε ο παπάς ένα κουβαδάκι με το νερό και με το βασιλικό στο χέρι και με τα παιδιά που πέσαν στη θάλασσα ,γυρνούσαν από σπίτι σε σπίτι και άγιαζε ο παπάς τα σπίτια ,οι νοικοκυραίοι φιλούσαν το σταυρό και τα παιδιά ψέλνανε το ΄΄Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε….΄΄΄

Τώρα στο Ν.Μαρμαρά παίρνουνε το σταυρό και γυρνάνε από σπίτι σε σπίτι και μαζεύουν λεφτά.