ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ως προς τη δομή τους ( συστατικά )

Ας παρατηρήσουμε προσεκτικά τις προτάσεις:

1η        Ο Γιάννης έφαγε τυρόπιτα.

2^η       Έφαγε τυρόπιτα.

3η       Ο Γιάννης έφαγε μια ωραία τυρόπιτα.

4η      Ο Γιάννης και ο Πέτρος έφαγαν τυρόπιτα.

5^η        Ο Γιάννης είναι καλός

Αρκετά εύκολα διακρίνουμε ότι οι προτάσεις δεν είναι ίδιες, δεν αποτελούνται από τα ίδια συστατικά.

Ας τις αναλύσουμε συντακτικά:   

1^η  : Ο Γ ιάννης (Υ)   έφαγε ( Ρ)  τυρόπιτα  ( Α)

2 η :  Έφαγε (  Ρ)  τυρόπιτα .

3^η : Ο Γιάννης ( Υ) έφαγε ( Ρ ) μια ωραία ( επιθετικός προσδιορισμός) τυρόπιτα (Α)

4^η : Ο Γιάννης και ο Πέτρος (Υ) έφαγαν (Ρ) τυρόπιτα (Α)

5^η : Ο Γιάννης ( Υ)  είναι ( Ρ)  καλός ( Κ).

Διαπιστώνουμε ότι

 Η  1η αποτελείται από υποκείμενο ρήμα και αντικείμενο.

 Από τη 2η πρόταση λείπει το υποκείμενο

 Στην 3η έχουμε εκτός από το ρήμα, το υποκείμενο και το    αντικείμενο κι άλλη  λέξη  (προσδιορισμός)

 Στην 4η έχουμε δύο υποκείμενα.

 Ενώ  στην τελευταία έχουμε και κατηγορούμενο

 

Μελετώντας τις προτάσεις ως προς τα συστατικά/δομή τους, φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι μπορούμε να τις κατατάξουμε σε τέσσερις κατηγορίες:

α) πρόταση απλή, β) σύνθετη, γ) ελλειπτική, δ) επαυξημένη.

Απλή λέγεται η πρόταση που αποτελείται από τους κύριους όρους. Κύριοι όροι της πρότασης θεωρούνται το ρήμα, το υποκείμενο και το αντικείμενο ή το κατηγορούμενο.

 Ο Γιάννης έφαγε μια τυρόπιτα .    Ο Γιάννης είναι καλός .

Ελλειπτική λέγεται η πρόταση, όταν κάποιος από τους βασικούς όρους παραλείπεται .

Έφαγε τυρόπιτα

Επαυξημένη λέγεται η πρόταση, όταν εκτός από τους βασικούς όρους περιλαμβάνει και προσδιορισμούς. Ο Γιάννης έφαγε μια ωραία τυρόπιτα

Σύνθετη λέγεται η πρόταση που περιλαμβάνει κάποιο όρο δύο φορές ή περισσότερες (εκτός, βέβαια, από το ρήμα) Ο Γιάννης και ο Πέτρος έφαγαν τυρόπιτα .